Thumbeck, S.-M., Schmid, P., Chesneau, S. & Domahs, F. (2023) Efficacy of reading strategies on text-level reading comprehension in people with post-stroke chronic aphasia: A repeated measures study. International Journal of Language & Communication Disorders, 1–24.
https://doi.org/10.1111/1460-6984.12983 (open access)
Achtergrond/aanleiding
Personen met afasie (PMA) ervaren geregeld problemen met het begrijpen van langere geschreven inhoud, zoals alinea’s en boeken. Eerder was er nog geen bewijs vanuit een groepsstudie om de werkzaamheid van leesstrategieën op begrijpend lezen op tekstniveau te evalueren bij mensen met afasie. In afasietests worden problemen bij het begrijpen van een tekst mogelijk niet gedetecteerd, omdat die meer gericht zijn op basale taalniveaus. Het doel van deze studie was daarom ook het analyseren van de werkzaamheid van een op strategie gebaseerde interventie op begrijpend lezen op tekstniveau bij PMA.
Methode
Het onderzoek is uitgevoerd in Duitsland. Er deden 22 mensen met afasie na een beroerte mee, waarvan 13 mannen en 9 vrouwen, met een gemiddelde leeftijd van 59 jaar. Allen waren PMA in de chronische fase met een minimum van 6 maanden post onset en gemiddeld 6 jaar post onset. PMA met globale afasie, ernstige leesproblemen of comorbide ziekte die sterk van invloed zou kunnen zijn op taalkundige of cognitieve prestaties werden uitgesloten. Er waren 14 sessies waarbij de deelnemers 4 leesstrategieën op kranten- en tijdschriftartikelen toepasten vanuit twee interventiecomponenten genaamd Interventie Micro en Interventie Macro vanuit StraTexT. StraTexT is een theorie- en evidence gedreven aanpak die bestaat uit 2 behandelingscomponenten met in totaal 4 leesstrategieën die worden gebruikt om oppervlaktestructuur, microstructuur, macrostructuur en het situatiemodel te behandelen. De interventies bestonden uit 7 sessies van 60 minuten, 2x per week, face to face. Wanneer een deelnemer een bepaalde taak niet kon oplossen, werden gestandaardiseerde strategie specifieke aanwijzingen (o.a. verwijzingen naar situaties, semantische en/of fonologische cues) aangeboden. Na iedere interventiesessie oefenden de deelnemers zelfstandig gedurende 60 minuten dezelfde strategieën als huiswerk.
Er waren 6 meetmomenten (T): voor en na elke periode en 3 (T5) en 6 (T6) maanden na de laatste interventie. De totale studie bevatte: wachttijd zonder afasiebehandeling, parallelle groepen met een strategie gericht op micro- of macrostructuur, nogmaals een wachttijd en nog een parallelle groep met een strategie gericht op het niveau wat nog niet aan bod was gekomen (micro- of macrostructuur).
Er waren twee strategieën binnen zowel de micro- als de macrointerventie. Bij de macro ging het om het gebruik van advance organizers en trefwoorden om een mindmap te maken voor en tijdens het lezen. Het product was een mindmap met als doel ‘activering van achtergrondkennis’. Een andere variant van macro was ‘nieuws in het kort’, samenvatten en herlezen om de informatie terug te brengen tot de meest relevante informatie en de minder relevante informatie te remmen. Bij de strategieën van micro ging het om vragen stellen en antwoorden geven, het product was een quiz, en de andere strategie ging om samenhang en verwijswoorden gebruiken, het product was hierin ‘nepnieuws’.
De primaire uitkomst maat was begrijpend op tekstniveau (gemeten met een Duitse versie van de ‘Test de Compréhension de Textes (TCT-D)’, de secundaire uitkomstmaten hadden betrekking op de zelfgerapporteerde perceptie van leesvaardigheid, leesactiviteiten en gevoelens over lezen (gemeten met een Duitse versie van de ‘Comprehensive Assessment of Reading in Aphasie CARA reading questionnaire) en op geselecteerde functies.
Werkbladen en stap-voor-stap instructies werden ontworpen met korte zinnen, eenvoudige bewoordingen, schreefloos lettertype, pictogrammen, kleurgebruik en kaders om het begrip voor de PMA te vergemakkelijken.
Conclusie/Discussie
De primaire uitkomst was begrijpend lezen op tekstniveau, gemeten met de uitkomstvariabele TCT-D (som van micro- en macrostructuurscores over alle subtests van tct-d, maximale tct-d total is 90 punten. Er waren 3 teksten. Deelnemers werden niet expliciet aangemoedigd na de interventie om de leesstrategieën te gebruiken tijdens de beoordelingen. In de macrostructuur van de subtekst vatten de deelnemers elk een tekst samen en voor de microstructuur beantwoordden ze vragen over gedetailleerde informatie uit de tekst.
Ten minste 3 maanden na de interventie werd er verbetering op begrijpend lezen op tekstniveau gevonden, evenals effecten op geselecteerde cognitieve functies en zelfgerapporteerde leesvaardigheid, gedachten en gevoelens over lezen en het vermogen om deel te nemen aan leesactiviteiten.
Er werden significante kleine verbeteringen tot 6 maanden na de interventie in vergelijking met pre-interventie in het TCT-D totaal en middelgrote tot grote verbeteringen gevonden in de CARA-vragenlijst. Verder werden er verbeteringen in verschillende cognitieve functies gevonden. De CARA Total-gegevens suggereren dat na de interventie de scores kunnen blijven stijgen en dat leesstrategieën een duurzame impact kunnen hebben op de perceptie van lezen bij afasie.
Er waren geen significante verbeteringen in het verbale episodische geheugen en bij het verwerken van onderhouden informatie.
De resultaten suggereren dat de leesstrategieën niet alleen de taalkundige, maar ook de cognitieve functies bij PMA kunnen beïnvloeden. De resultaten wijzen op significante verbeteringen na de interventie in selectieve aandacht, snelheid van informatieverwerking en conceptuele structurering en onderhoud van verbale informatie. De relatie tussen specifieke leesstrategieën en hun mogelijke effecten op bepaalde cognitieve functies moet nog in meer detail worden geëvalueerd.
Leesstrategieën kunnen leiden tot langdurige verbeteringen in begrijpend lezen op tekstniveau volgens deze studie. Het advies is om zowel de interventie op micro- als op macrostructuur te implementeren, omdat er geen afzonderlijke significante verschillen werden gevonden. Mogelijk is de beoordeling van de CARA te verklaren door bijvoorbeeld sociale wenselijkheid, motivatie, verhoogd bewustzijn van de eigen capaciteiten en moeilijkheden.
Enkele vragen
- Maak je zelf gebruik van zowel micro-als macrogebaseerde strategieën als het gaat om oefeningen voor begrijpend lezen op tekstniveau?
- Hoe zorg je zelf binnen de behandeling voor het toepassen van de strategieën van begrijpend lezen naar de dagelijkse situatie?
