Richtlijn afasie

Tijdens het NVLF-congres op 13 november 2015 is de Logopedische Richtlijn “Diagnostiek en behandeling van afasie” gepresenteerd.

 

Werkgroep

Voor het ontwikkelen van deze richtlijn is in 2013 een werkgroep samengesteld van logopedisten en patientvertegenwoordigers. In deze werkgroep zaten onder meer vertegenwoordigers van organisaties die bij de diagnostiek en behandeling van afasie zijn betrokken, zoals de Nederlandse Vereniging van Afasietherapeuten en de Vereniging voor Klinische Linguïstiek. Daarnaast is een vertegenwoordiger vanuit de Afasie Vereniging Nederland betrokken en een persoon met afasie, op persoonlijke titel, om de inbreng vanuit personen met afasie te waarborgen. De leden van de werkgroep zijn werkzaam in ziekenhuis, revalidatiecentrum, verpleeghuis en vrije vestiging. Richtlijnmethodologen vanuit het CBO bewaakten het ontwikkelproces en droegen bij aan de onderbouwing van de richtlijn.

Klankbordgroep

Beroepsorganisaties die indirect zijn betrokken bij de diagnostiek en behandeling van personen met afasie, participeerden in een klankbordgroep. Hen werd gevraagd welke belangrijke knelpunten zij in de zorg voor personen met afasie ervaren. Tijdens de commentaarfase werd de leden van de klankbordgroep gevraagd feedback op de conceptrichtlijn te geven.

Patiëntperspectief

Het patiëntperspectief heeft bij het opstellen van deze richtlijn een centrale plaats ingenomen. Een persoon met afasie en de partner van een persoon met afasie participeerden in de werkgroep. Ook is er een focusgroep gevormd met personen met afasie, partners en een dochter van een persoon met afasie zodat de inbreng van personen met afasie in Nederland kon worden meegenomen bij het opstellen van de richtlijn. Met hen werden ervaringen met het hebben van afasie besproken en de wijze waarop logopedie daarop het beste kan inspelen (zie bijlage 1B).

Doel van de richtlijn

De richtlijn beoogt de kwaliteit en doelmatigheid van de geleverde zorg door logopedisten en afasietherapeuten aan volwassen personen met afasie en hun omgeving te verbeteren.

  • De richtlijn doet duidelijke uitspraken over optimale logopedische zorg aan personen met afasie op het gebied van diagnostiek, behandeling, doorverwijzing en nazorg. Hierbij is gebruik gemaakt van de meest recente wetenschappelijke literatuur en inzichten binnen de beroepsgroep.
  • De richtlijn beoogt de kennis over afasie van logopedisten, afasietherapeuten, artsen, onderwijsinstellingen en personen met afasie en hun naasten te vergroten.

Doelgroep

De richtlijn is opgesteld voor logopedisten die werken met mensen met afasie in de verschillende settingen (vrije vestiging, ziekenhuis, revalidatiecentrum, verpleeghuis),  en in de verschillende fases (acute fase, revalidatiefase en/of chronische fase).

Andere zorgverleners die in aanraking komen met personen met afasie zoals huisartsen, neurologen, klinisch linguïsten, revalidatieartsen, psychologen, bedrijfsartsen en maatschappelijk werkers, kunnen de richtlijn raadplegen om de zorg aan personen met afasie te optimaliseren. Tevens kan de richtlijn worden gebruikt door zorgverzekeraars en personen met afasie en hun omgeving, zodat zij weten wat zij van de zorg mogen verwachten.

Knelpuntenanalyse

De werkgroep heeft een knelpuntenanalyse gehouden onder logopedisten, afasietherapeuten, klinisch linguïsten en personen met afasie. Op basis van deze inventarisatie zijn negen onderwerpen in deze richtlijn uitgewerkt tot uitgangsvragen.
Deze vragen zijn voor zover mogelijk, geordend volgens de stappen van het methodisch logopedisch handelen (zie paragraaf 2.2.1 in de richtlijn).

Per vraag is in de richtlijn aangegeven of het een EBRO-vraag betreft; in dat geval (7x) is de vraag beantwoord volgens de stappen van Evidence Based Richtlijn Ontwikkeling (CBO, 2007), of dat het een werkgroepvraag betreft; in dat geval (3x) is de vraag beantwoord vanuit literatuursearch door de werkgroep, praktijkervaring van de werkgroep en van geraadpleegde specialisten op het onderwerp en kunnen de aanbevelingen worden gezien als een handreiking voor het logopedisch handelen.

De uitgangsvragen betreffen:

  1. Diagnostiek van afasie;
  2. Prognose van herstel van afasie;
  3. Intensiteit van afasietherapie;
  4. Niet-talige cognitieve stoornissen bij afasie;
  5. A. Woordvindingstherapieën en elementen van woordvindingstherapie;
    5. B. Therapieën binnen woordvindingstherapie versus andere therapieën binnen woordvindingstherapie;
  6. Constraint Induced Aphasia Therapie (CIAT);
  7. Interventies gericht op gesprekspartner van persoon met afasie;
  8. Voorlichting over afasie aan persoon met afasie en systeem;
  9. Twee- of meertaligheid bij persoon met afasie.

Van uitgangsvraag naar aanbeveling

De richtlijn is gebaseerd op bewijs uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek. De kwaliteit van bewijs van de geraadpleegde onderzoeken werd beoordeeld met behulp van ‘Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation’ (GRADE; Guyatt, 2008).

Voor het komen tot een aanbeveling zijn er naast het wetenschappelijk bewijs ook andere aspecten van belang, bijvoorbeeld: balans van gewenste en ongewenste effecten, belasting door een therapie, patiëntvoorkeuren, professioneel perspectief, beschikbaarheid van speciale technieken of expertise, organisatorische aspecten, maatschappelijke consequenties of kosten (Guyatt, 2008).

Ter inventarisatie van het professioneel perspectief, het type wetenschappelijke literatuur en de gebruikte uitkomstmaten werden ook (buitenlandse) richtlijnen aangaande de diagnostiek, behandeling, begeleiding en beoordeling van afasie geraadpleegd.

Uiteindelijk hebben deze inventarisaties geleid tot een aantal aanbevelingen per uitgangsvraag.

Implementatie

De richtlijn is op 9 november 2015 door de NVLF geautoriseerd.

In de verschillende fasen van de richtlijnontwikkeling is geprobeerd rekening te houden met de implementatie van de richtlijn en de daadwerkelijke uitvoerbaarheid van de aanbevelingen. Daarbij is expliciet gelet op factoren die de invoering van de richtlijn in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren. Het implementatieplan van het CBO (ontwikkelgroep CBO, 2015) zal als leidraad dienen bij implementatie-activiteiten.

In 2016 zal de NVLF in samenwerking met de NVAT en AfasieNet het implementatieplan behorende bij deze richtlijn uitrollen.

presentatie-richtlijn_975x920_acf_cropped
Presentatie van de richtlijn op 13 november 2015

Webshop

  • Bestel online voorlichting, spel- en oefenmaterialen, de Afasie Nieuwslezer, Top! 2Games, Top! Woordvinding en meer.

    Webshop

Als deelnemer heb je toegang tot

Steun Stichting AfasieNet
met een donatie