Een scala aan internationale sprekers en geïnteresseerden was hierbij aanwezig, niet alleen academici, maar ook (taal)therapeuten en logopedisten. Inzichten en ideeën werden op deze dag met elkaar gedeeld en er werd een vertaalslag gemaakt van wetenschap naar de praktijk.
Emiel Krahmer opende dit symposium waarna Sotaro Kita aftrapte als eerste spreker met een presentatie over het interface model dat zich focust op de verbinding tussen gebaren en gesproken taal.
Kita’s standpunt is dat gesproken taal en gebaren erg nauw met elkaar zijn verbonden, hoewel ze niet in één systeem zijn ondergebracht in ons brein. Uit meerdere studies die hij heeft uitgevoerd geeft hij aan bewijs te hebben gevonden voor de veronderstelling dat gebaren géén onderdeel vormen in het spraakproces, maar dat de twee modaliteiten nauw met elkaar verbonden zijn. De vier functies van gebaren (activeren, manipuleren, verpakken en onderzoeken) heeft hij nader toegelicht aan de hand van praktische en toegankelijke voorbeelden uit zijn studies, wat erg verhelderend was en inzicht bood in de grote mate van betekenis die gebaren hebben voor de alledaagse communicatie.
De tweede spreker was Katharina Hogrefe, zij legde de focus van haar lezing op non-verbale communicatie bij patiënten met een ernstige vorm van afasie. In de introductie maakte ze een duidelijk onderscheid tussen gebaren die worden geproduceerd met als doel om te communiceren, en gebaren die niet per se worden geproduceerd ten behoeve van communicatie, maar bijvoorbeeld automatisch plaatsvinden tijdens het spreken. Daarnaast lichtte zij toe welke soorten gebaren er allemaal zijn, zoals bijvoorbeeld emblemen en pictografische gebaren.
De boodschap die zij wilde meegeven is dat het gebruik van gebaren een communicatiemethode is die veel potentie heeft voor patiënten met ernstige afasie. Door middel van haar studie, die gebruik maakte van de non-verbal semantic test, heeft zij kunnen concluderen dat als gevolg van apraxie het maken van gebaren (en specifiek pantomime) voor deze groep in het bijzonder erg lastig kan zijn. Echter kunnen gebaren nog steeds grote potentie hebben in gevallen waar spraakproductie ernstig beschadigd is. Dit is een belangrijke klinische implicatie die meegenomen kan worden in toekomstig onderzoek en therapie.
De derde lezing, met de titel “Pantomime gebruik door mensen met afasie”, werd gehouden door de promovenda zelf, Karin van Nispen.
In de introductie legde zij uit wat afasie precies is, hoe het ontstaat en wat de gevolgen van deze aandoening zijn in het dagelijkse leven van de getroffenen en de omgeving. Pantomime, het bewust produceren van gebaren zonder aanwezigheid van gesproken taal, is in haar presentatie door middel van verschillende onderzoeken in drie vormen aan bod gekomen:
- pantomime gebruik door “gezonde” mensen,
- pantomime technieken door mensen met afasie,
- de begrijpelijkheid van deze pantomimes voor mensen met afasie.
Er kan geconcludeerd worden dat mensen met afasie in staat zijn om gebaren, en specifiek pantomime, te produceren, echter wordt dit gebruik sterk beïnvloedt door apraxie en een semantische stoornis. Desalniettemin, voor mensen met afasie kan pantomime een uitkomst bieden voor een effectievere communicatie dan de vaak beperkte spraak. Een groot deel van de items in het onderzoek kon namelijk uitgebeeld worden door pantomime, maar niet worden geproduceerd in gesproken taal.
Karin sloot haar praatje af met enkele actuele voorbeelden van gebaren in het nieuws.
‘s Middags sprak Ellen Gerrits over evidence based practice binnen de logopedie. Zij benadrukte dat single case designs ook heel waardevol kunnen zijn voor de onderbouwing van afasietherapie.
Daarna gaf Gerard Ribbers een interessante kijk op herstelmechanismen na een beroerte.
Het laatste gedeelte van het symposium was de verdediging van de dissertatie van Karin van Nispen, getiteld “Wat kunnen mensen met afasie communiceren met hun handen?”.
De verdediging startte met een lekenpraatje, waarin Karin een heldere introductie gaf over afasie en de verschillende soorten gebaren. Na het lekenpraatje brandt het vragenvuur los met vragen over het uitgevoerde onderzoek, speculaties en visies voor de toekomst en interessante praktijkgerichte vragen uit het veld van taaltherapie. Karin heeft het brede scala aan vragen nauwkeurig onderbouwd kunnen beantwoorden, wat resulteerde in het behalen van haar doctorstitel. Met de titel doctor op zak sloot ze de dag af met een borrel om de behaalde prestatie met de aanwezige gasten te vieren onder genot van een drankje.
Een samenvatting van Karin’s onderzoek en 5 take-home messages vind je hier.
Het was een enerverende dag, waarbij de diversiteit van het publiek zorgde voor uiteenlopende vragen en interessante inzichten. En niet te vergeten, het veld van taaltherapeuten en academici heeft een nieuwe doctor en afasie-expert erbij!
