Communicatiepartners
Stel: je hebt een beroerte gehad en je zit in een revalidatiecentrum. Raad eens met hoeveel verschillende zorgmedewerkers je dan moet communiceren? In ons revalidatiecentrum zijn dat er héél veel! Hou je vast: een handvol fysio’s, een pluk ergotherapeuten, wat logopedisten, een paar creatief therapeuten (muziek en beeldend), een klinisch linguïst, een maatschappelijk werker, een psycholoog, een psychologisch medewerker, een hele sliert verpleegkundigen (want: wisseldiensten), sporttherapeuten, dokters (inclusief arts-assistenten en co-schappers), de planster, de receptionist, de voedingsassistent, en natuurlijk ook de nieuwe lichting stagiaires, … en dan ben ik waarschijnlijk nog mensen vergeten (ja, zie je: de vrijwilligers!).
Nou, op hoeveel mensen zit ik? Ik denk wel vijftig! En die zijn allemaal, in meer of mindere mate, je gesprekspartner. Óók als je afasie hebt als gevolg van je beroerte. En hoe fijn is het dan als ál die gesprekspartners behendig omgaan met hetgeen het meest belemmerend is in het gesprek, namelijk jouw afasie? Dat jij hen begrijpt en je ook begrepen wordt door al die lui? Fijn, toch?
CommuniCare
Daarom was 21 december 2022 een mooie dag. Want op die dag promoveerde Maren van Rijssen op afasievriendelijke zorg. Zij verdedigde met verve haar proefschrift over CommuniCare. Het doel van CommuniCare is het zo afasievriendelijk mogelijk maken van een hele instelling. Ook ons revalidatiecentrum mocht meewerken aan dit promotie-onderzoek, waarvan Communicatie Partner Training (CPT) een onderdeel was. CPT is een training voor het hele team van zorgmedewerkers om de vaardigheid in het communiceren met de mensen met afasie te verbeteren*.
Twee complete behandelteams van onze Neuro-afdeling volgden die training, die bij CommuniCare bestaat uit een e-learning en twee praktijklessen.
Aandacht voor afasie
Ik gloeide van werkplezier bij al die aandacht voor afasie, zo met het hele team! Natuurlijk is er altijd wel aandacht voor afasie in ons dagelijkse werk, en is ons team zich er terdege van bewust dat een goede communicatie een belangrijke voorwaarde is voor goede zorg. Maar nu konden we er met het hele team eens goed voor gaan zitten. In de e-learning lazen we dat afasiepatiënten meer risico lopen op slechtere zorg. Uit onderzoek in het buitenland blijkt dat de zorg voor mensen met afasie slechter en vaker ‘onveilig’ is door een gebrek aan goede communicatie. Helaas hadden we dat zelf ook al eens meegemaakt.
Pierre
Revalidant Pierre (met ernstige afasie) had al weken last gehad van zijn darmen. Dus toen hij in het weekend jammerend op zijn buik wees, dacht de weekendarts dat het weer die vermaledijde darmen waren, die Pierre parten speelden. Zij gaf hem dus laxeermiddel. Toen Pierre op maandag nog steeds heel veel ‘buikpijn’ had, vroeg ze me om haar te helpen met het gesprek met Pierre. Ik nam stiften en papier mee en tekende een schematisch lijf met darmen. Pierre snikte ‘nee, nee!’, pakte een stift en tekende toen zijn blaas. De arts liet gauw onderzoek doen en Pierre bleek een blaasontsteking te hebben. Gelukkig kon deze snel en goed worden behandeld, maar zonder die afasie had Pierre minder lang pijn gehad.
Samen oplossen
Het was fijn om met elkaar te oefenen en te delen hoe moeilijk het communiceren met onze afasierevalidanten soms is. Goede kwaliteit van zorg voor mensen met afasie vraagt daarom blijvende inspanning, bijvoorbeeld het herhalen van de training.
De training heeft ook voor mij iets veranderd. Eerder was het nog vaak: ‘Kan de logo even dit of dat uitvragen bij die meneer met afasie?’, ‘Zou de logo de teamvergadering kunnen nabespreken met die afasiemevrouw?’, ‘Kan de logo die afasiemeneer vertellen dat…?’ Natuurlijk kan de logo dat. Maar na de Communicatie Partner Training waren alle deelnemers zich ervan bewust dat elk teamlid dit kan, en dat het ook gewoon bij ieders expertise hoort als je goede zorg wil bieden op een neurologie-afdeling voor volwassenen. Nu we de training met het hele team hebben gedaan, komen er minder communicatieproblemen op het bordje van ‘de logo’ alleen. Communicatieproblemen door afasie worden meer gedeeld. Dus het is minder: ‘Kan de logo…?’, maar eerder: ‘Kunnen we het communicatie-probleem in een combi-behandeling samen proberen op te lossen?’ Dat is een grote winst van CommuniCare, als je het mij vraagt.
Met Pierre kwamen we er nog steeds niet altijd uit. Ik zie me nog zitten samen met een superbehendige en ervaren verpleegkundige op de kamer van Pierre. Samen probeerden we duidelijk te krijgen wat Pierre ons bij hoog en bij laag wilde duidelijk maken, en wat hij toch met zijn tekeningetje bedoelde. Nee, we kunnen het niet altijd oplossen. Maar we kunnen het wél samen dragen. Die afasievriendelijke communicatie is geen ‘logopedie-dingetje’, maar iemand met afasie kan bij iedereen terecht, bij al die lui die in zo’n instelling rondlopen. En dat komt onze zorg zéér ten goede!
Communicatietraining professionals verbetert zorg | Hogeschool Utrecht (hu.nl)
maren_van_rijssen (globalacademicpress.com)
Informatiepunt voor naasten van mensen met afasie (afasienet.com)
* In Nederland maakt Communicatie Partner Training onderdeel uit van zowel CommuniCare als van de Training Con-tAct.
https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaties/zorginnovatie/evidence-based-care/ondersteunde-communicatie-bij-afasie/project/
