Vakwerk
Allebei mijn kinderen hebben logopedie gehad. Mijn oudste bij een specialist, mijn jongste bij haar eigen moeder. Bij mij dus. Dat komt omdat er bij mijn dochter iets aan de hand was met de taal. En taalbehandelingen geven is mijn dagelijks werk. Dus al heel wat jaartjes gaf ik zo af en toe terloops, spelenderwijs logopedie aan mijn dochter. Die had niks door. En het hielp. Maar toen de scholen afgelopen december in lockdown gingen, heb ik mijn buurvrouw gevraagd of zij mijn dochter wat wilde bijspijkeren voor taal. Mijn buurvrouw is logopedist, net als ik. Maar dan zo eentje die met kinderen werkt op scholen, als ze problemen hebben met taal, spraak of lezen. Buuf wilde graag met mijn dochter oefenen, en we besloten om een ‘kindruil’ te doen: mijn dochter kreeg twee keer in de week een uur logopedie bij buuf, terwijl ik met haar zoontje van drie lekker ging voetballen of hockeyen in het park. Win-win. Met groot gemak en een nog grotere logopedische trukendoos-op-maat hielp buurvrouw mijn dochter op een manier die ik niet voor elkaar had gekregen, ook als het níet mijn eigen dochter betrof. Sinds mijn derdejaarsstage van de logopedie-opleiding heb ik namelijk geen kind meer behandeld, alleen nog maar volwassenen.
Breed vakgebied
Zo heeft elke logopedist eigen, specifieke vaardigheden, ervaring, routines en kennis. Logopedie is een breed vakgebied: stotteren, stemproblemen, spraakproblemen (bij bv. Parkinson) afasie, andere taalstoornissen, slikproblemen. Het is onmogelijk om op al deze gebieden specialist te zijn na de vierjarige logopedie-opleiding. Afasietherapie is slechts één van de specialismen van de logopedie. Ik ben logopedist, noem mijzelf afasietherapeut en durf van mezelf te zeggen dat ik expertise heb op het gebied van afasie. Maar baby’s met voedingsproblemen helpen…? Nee hoor, daarvoor zou ik (te) diep moeten graven, en ik voel me daarin niet vaardig. Zelfs als het gaat om afasie bij kinderen, verwijs ik liever door naar collega’s die daar meer verstand van hebben dan ik. Weten waar de eigen expertise ligt, en waar die ophoudt, is voor de beste zorg belangrijk.
Vader
Ik zag dat dat misging bij mijn vader. Hij kreeg door een beroerte helaas afasie. De logopedisten in het ziekenhuis verzekerden me nog bij zijn ontslag: ‘We verwijzen hem alleen door naar een logopediepraktijk waar expertise is op het gebied van afasie, hoor.’ Ik was gerustgesteld, want ik woon nou eenmaal een heel eind bij mijn ouders vandaan, en ik wilde de behandeling dus niet zelf geven. Maar natúúrlijk wilde ik voor mijn vader wél goede afasietherapie. De ziekenhuislogopedisten verwezen mijn vader inderdaad door naar een praktijk waar één van de medewerkers ervaring had met afasie en veel mensen met afasie behandelt. Maar zoals dat soms gaat in praktijken: die afasie-logopediste zat ‘vol’, waardoor mijn vader bij een andere logopedist in dezelfde praktijk terechtkwam, die afasie niet als expertise had. Ik beken: ik heb me er toen mee bemoeid. Op dit moment zit mijn vader op zijn plek bij een logopedist in de eerste lijn.
Ruinerwold
Ook in een ander geval had ik twijfels over de ingeroepen expertise: in de rechtszaak van ‘Ruinerwold’. Een aantal maanden geleden schreef ik in mijn blog al eens over de vader van het ‘spookgezin’ uit Ruinerwold, Gerrit Jan van D.. Hij kreeg door een beroerte in 2016 afasie en het OM had geconcludeerd dat hij vooral daarom niet verhoord kon worden. Ik verbaasde me hierover, want mijn eigen ervaringen met personen met afasie (PMA) met rechtszaken zijn juist heel positief. Ik ken de casus ‘Ruinerwold’ natuurlijk niet goed genoeg, maar ik heb ervaren dat er bij mensen met afasie eigenlijk altijd wel één vorm te vinden is om complexe onderwerpen te bespreken. Ik was dan ook getroffen toen ik las dat bij het onderzoek naar verhoormogelijkheden geen gebruik was gemaakt van de expertise van een Afasieteam, Afasiecentrum of een afasietherapeut. Bij mij blijft nu de vraag dan ook hangen of het terecht is dat het OM deze man niet meer vervolgt. Ik denk van niet: uit de documentaire ‘De Kinderen van Ruinerwold’ valt duidelijk op te maken dat Van D. zijn behoeften bewust kan communiceren met gebaren, tekeningen, en dat hij de laatste jaren ondanks zijn afasie, zijn schrikbewind nog steeds uitvoerde. De uitkomst is nu dat Van D. op vrije voeten is gekomen en de jongste kinderen van Van D. weer bij hem gaan wonen, tot invoelbaar verdriet van de oudste kinderen. Het zit mij niet lekker dat het zo gelopen is, omdat er een kans is blijven liggen en ik nu niet weet of een afasiespecialist het verschil had kunnen maken tussen recht en onrecht.
Onwetendheid over afasie groot
De onwetendheid over afasie is nog groot. Dat is een wijze les. Daar ligt een schone taak voor AfasieNet en alle leden: laat zien wat je kan! En ook voor de collega’s met een ander specialisme dan afasie, die eerlijk moeten zijn over hun expertise en de grenzen daarvan. Wordt kennis over afasie gemist? Dat is niet erg! Hulp inroepen van het dichtstbijzijnde afasieteam zou geen probleem moeten zijn. PMA en hun naasten kunnen hier bij logopedisten ook om vragen. En we hebben de Zorgzoeker van AfasieNet nog. Voor de beste zorg en begeleiding, en verspreiding van kennis over afasie. Het blijft een belangrijke missie.
