Ze was een geboren optimist en een stevige vechter. Ze zou haar hersenletsel, inclusief afasie, spraakapraxie en halfzijdige verlamming wel kunnen verslaan. Elke keer dat ik kwam, was ze enthousiast en zat ze startklaar aan de keukentafel. Totdat het opeens anders was… Haar gezicht stond vol verdriet; diepe lijnen rond haar mond, rode kringen rond haar ogen. Er lagen al veel zakdoekjes voor haar, overduidelijk vol gesnotterd. Niet eerder had ik haar zo gezien.
Na mijn gebruikelijke groet, ging ik rustig zitten en keek haar vragend aan. Direct kwamen de tranen. Ze wisselde van verdriet, naar boosheid, naar wanhoop, naar onmacht. Elke emotie even intens. Ik liet haar. Ik liet haar razen tot ze stil werd en stelde toen een voorzichtige eerste vraag.
Met aanwijzen en gebaren maakte ze me duidelijk dat het ging om één van de dochters. Al eerder had ik begrepen dat zij haar moeder vermeed. Ze deelde haar leven niet meer, bleef oppervlakkig in gesprekken of schoot stil naar binnen, naar haar kamer. Vandaag had haar vader haar aangesproken op haar veranderde gedrag en toen had ze gezegd dat ze niks meer met haar moeder kon delen, want “die begreep er toch niets van”. En dat deed pijn. Heel veel pijn.
De dochter zat nog in haar kamer, vader was vertrokken omdat hij de pijn van zijn vrouw niet aan kon zien en zij zat hier vol verdriet aan tafel. Ze wilde graag met haar dochter praten, dus vroeg ik de dochter om bij ons te komen zitten. Dat deed ze schoorvoetend, de blik strak op de tafel gericht. Ik opende het gesprek door te benoemen wat ik zag; moeder en dochter namen het vanzelf over. De dochter met woorden, de moeder met gebaren, haar mimiek en intonatie in de enkele klanken die ze kon maken. Uiteindelijk kwam in dat gesprek het hoge woord eruit: “mijn moeder is er niet meer, zij is weg”. Met een brok in mijn keel wachtte ik de reactie van haar moeder af. En wat ze deed was bewonderenswaardig…
Ze slikte haar tranen weg en vroeg met een gebaar om uitleg. Dochters miste haar moeders reacties, haar moeders input, haar ideeën, haar geklets, het meedenken. Ondanks de pijn, lukte het om aan haar dochter duidelijk te maken dat ze wel kon luisteren, graag wilde weten wat haar dochter meemaakte, waar ze mee worstelde. Onuitgesproken wisten ze allebei: het is niet hetzelfde, maar het is meer dan wat nu is.
Een week later kwam ik binnen en moest ze me nodig iets ‘vertellen’. Haar dochter had bij haar gezeten en van alles over haar dag verteld. Het geluk straalde van haar af; een nieuw begin was gemaakt!
Het leven wordt uit zijn verband gerukt door hersenletsel. Het leven van de cliënt, maar ook van alle direct betrokkenen er omheen. Soms voor even, soms voor altijd. Kinderen, vooral als ze nog thuis wonen, zijn daar ook onderdeel van. Zij verdienen net zo veel, soms zelfs meer aandacht dan partners. Dus deze keer de vraag: wat doe jij om een kind te betrekken bij het veranderde leven van jouw cliënt?
