Blog Hannelore: corona

Hannelore van der Velden is sinds 1999 werkzaam als logopedist en klinisch linguïst bij De Hoogstraat Revalidatie in Utrecht. Zij werkt met mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Dagelijks werkt ze met personen met afasie. Elke maand schrijft zij een blog over haar ervaringen die ze graag met jullie zou willen delen. Deze maand blikt Hannelore terug op de coronacrisis tot nu toe en de informatievoorziening voor mensen met afasie.

Een ‘Irma’

Wat lijkt het nog steeds onwerkelijk, die corona-crisis!

Er is bezorgdheid, of misschien angst, om de eigen gezondheid of die van dierbaren. Er wordt gemis ervaren, en eenzaamheid. De behoefte aan contact is immens, en het is verdrietig als hier geen gehoor aan kan worden gegeven. Ook ingewikkeld zijn de snel veranderende omstandigheden en maatregelen. Er komt veel nieuwe informatie op ons af. Kennis is van groot belang om goed te zorgen voor de eigen veiligheid en die van anderen.

Tijdens de persconferenties is er dan ook voor doven en slechthorenden een tolk geregeld: meestal was dat Irma Sluis. Zij groeide uit tot een nationale heldin. Het was haar taak om ervoor te zorgen dat mensen met een communicatieve beperking de informatie over corona goed konden begrijpen. Eh watte? Hier moest ik even over nadenken. Want de groep doven en slechthorenden is potverdikkie toch een doelgroep die uitstekend ondertiteling kan lezen!? Was ondertiteling alleen dan niet genoeg? Het antwoord was ‘nee’: voor 30.000 mensen in Nederland is gebarentaal de moedertaal, of in elk geval de belangrijkste taal. En omdat er sprake was van een crisissituatie vond men dat deze groep Nederlanders bereikt kon en moest worden in de taal die voor hen het belangrijkste is. Laat ik deze groep ‘gebarentalers’ noemen.

In Nederland is de groep mensen met afasie ongeveer net zo groot als de groep ‘gebarentalers’. Hadden de mensen met afasie ook maar ‘een Irma’: één tolk die de informatie over het virus en de maatregelen aan een grote groep mensen begrijpelijk overbrengt. Maar de vergelijking tussen de personen met afasie en de ‘gebarentalers’ gaat mank: ‘gebarentalers’ hebben taal tot hun beschikking, mensen met afasie hebben dat niet of beperkt. Doordat het bij mensen met afasie juist de moedertaal is die is aangedaan, is een tolk voor de hele groep mensen met afasie niet haalbaar. Het ‘vertalen’ van de boodschap voor mensen met afasie is echt maatwerk. Elke afasie is anders: de ene persoon met afasie heeft meer problemen met het begrijpen dan de andere. Bij de ene persoon is het voldoende om in kortere zinnen te spreken, de ander heeft steekwoorden nodig, vaak ook nog ondersteund met afbeeldingen. Daarnaast is de voorkennis van iedere persoon weer anders. Als iemand veel weet over virussen en besmettingsgevaar, volstaat een kortere uitleg.

Dat mensen met afasie soms belangrijke informatie mislopen, werd voor mij pijnlijk duidelijk na de aanslagen in New York, op 11 september 2001. Op de verblijfafdeling van mijn revalidatiecentrum keken onze revalidanten tussen de therapieën door de hele dag door naar het breaking news over de aanslagen. Toen we later in de afasiegroep het schokkende nieuws bespraken, bleek dat een aantal revalidanten dacht dat het om een tragisch ongeluk ging. Doordat zij de uitleg bij het nieuws hadden gemist, hadden ze niet meegekregen dat het om doelbewuste aanslagen ging.

‘Gelukkig’ was het nieuws over de aanslagen ver weg, maar het nieuws over de corona-maatregelen is nog steeds dichtbij en actueel: het gaat over ons allemaal, over onze veiligheid en over ons leven. Daarom moet deze informatie natuurlijk ook duidelijk worden voor mensen met afasie en afasievriendelijk worden overgebracht.

De directie van mijn instelling schreef afgelopen maart een brief aan alle revalidanten over de corona-maatregelen in het revalidatiecentrum. Revalidanten mochten niet met weekendverlof, ze mochten minder bezoek ontvangen… stuk voor stuk verdrietige, maar noodzakelijke maatregelen. Het was een lange brief geworden: de directie wilde volledig zijn, en alle informatie met nuance en begrip voor de situatie van onze revalidanten overbrengen. Maar eerlijk: de brief was zelfs voor mensen zónder hersenletsel lastig te lezen. De brief is toen ‘vertaald’: de zinnen zijn eenvoudiger gemaakt, en we maakten gebruik van afbeeldingen om de boodschap te ondersteunen. En dan nóg was het soms nodig dat een naaste samen met de persoon met afasie er even voor ging zitten: om maatregelen te verduidelijken, en om te checken of het goed was overgekomen. Ook in de afasiegroep besteedden we er aandacht aan. Net zo lang en zo vaak tot het voor iedereen duidelijk was.

En zo gun ik iedereen met afasie ‘een Irma’: iemand die degene met een communicatieve beperking laat begrijpen wat er speelt, laat begrijpen wat er nodig is om goed te zijn voor zichzelf en anderen, en hem of haar volwaardig laat meedoen in de strijd tegen corona (of hierin in elk geval bewuste keuzes te kunnen maken).

Is het u trouwens opgevallen dat Irma halverwege een persconferentie ‘gewisseld’ werd voor een ‘verse’ gebarentolk? Het vertalen van een persconferentie bleek een hyperintensieve klus, en Irma was bij de eerste persconferenties te moe geworden. Zo werd maar weer duidelijk dat het tolken te intensief kan zijn als de tolk maar in z’n eentje is, hoe dankbaar de taak ook is. Dus soms wil een naaste ook wel even ‘gewisseld’ worden. En dan helpt het dat meerdere mensen in de omgeving goed leren communiceren met de persoon met afasie. Hopelijk draagt de Week van de Afasie daar ook een beetje aan bij!

Als Irma Sluis een held is, dan zijn alle goed communicerende ‘Irma’s’ in de omgeving van mensen met afasie dat ook!

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/uitgelicht-corona/persconferenties-corona-in-eenvoudige-taal
www.pharos.nl

vrijdag 02-10-2020

in categorie:

Geen reactie

Geef je reactie

Laatste reacties

Webshop

  • Bestel online voorlichting, spel- en oefenmaterialen, de Afasie Nieuwslezer, Top! 2Games, Top! Woordvinding en meer.

    Webshop

Als deelnemer heb je toegang tot

Steun Stichting AfasieNet
met een donatie