Inleiding
Transcraniële Direct Current Stimulatie (tDCS) is een elektrische neurostimulatie techniek die kan worden toegevoegd aan de afasietherapie. Met tDCS wordt met behulp van twee elektroden, die aan de buitenkant van het hoofd worden geplaatst, een zwak stroompje toegediend aan de hersenen. Eerdere studies in de literatuur hebben beschreven dat tDCS het effect van afasietherapie kan vergroten bij mensen bij wie een beroerte langer dan één jaar geleden heeft plaatsgevonden. Er is nog niet veel bekend over het effect van tDCS met afasietherapie binnen de eerste drie maanden na een beroerte.
Samenvatting
In dit proefschrift wordt een gerandomiseerde studie beschreven waarmee de effectiviteit van tDCS met afasietherapie, uitgevoerd binnen de eerste drie maanden na een beroerte, wordt onderzocht. Deelnemers kregen voor twee aparte weken intensieve woordvindingstherapie, waarbij één op één met een logopedist training werd gegeven om woorden te benoemen die de deelnemers moeilijk vonden. Twee groepen werden vergeleken: therapie werd gecombineerd met actieve tDCS (experimentele groep) of met sham-tDCS (controlegroep). Sham-tDCS is een pseudo-stimulatie conditie waarbij de deelnemers wel elektroden op het hoofd hebben, maar er wordt geen stroompje toegediend. Logopedist en deelnemer wisten beiden niet in welke groep de deelnemer zat.
Dit onderzoek werd uitgevoerd in Rijndam Revalidatiecentrum, Libra revalidatie (Blixembosch en Leijpark), Revant Revalidatiecentrum Breda en De Hoogstraat. Aan het onderzoek deden 58 mensen mee die ten gevolge van een beroerte afasie hebben. Voor en na de behandelweken, en op zes maanden na de behandeling werden metingen gedaan. Een effect is onderzocht op de uitkomstmaten woordvinding, verbale communicatie, participatie en kwaliteit van leven.
De resultaten van het onderzoek laten zien dat tDCS geen toegevoegd effect heeft op afasietherapie. Beide groepen gaan vooruit op de uitkomstmaten, maar er worden geen significante verschillen gevonden tussen de twee groepen.
Naast deze hoofdstudie beschrijft Kerstin in haar proefschrift ook andere studies. Ze heeft onderzoek gedaan naar verschillende elektrodenplaatsingen van tDCS die zouden kunnen worden toegepast bij afasie en heeft onderzoek gedaan naar individuele verschillen in neuroplasticiteitsprocessen.
Implicaties klinische praktijk
De belangrijkste bevinding van dit proefschrift is dat tDCS in de vroege fase van afasie geen toegevoegd effect heeft op afasietherapie. tDCS en afasietherapie is dus niet effectiever dan afasietherapie zonder tDCS. Op basis van deze resultaten is er geen bewijs om tDCS binnen drie maanden na een beroerte te gebruiken als behandeling in de klinische praktijk.
Voor deze studie hebben we eenzelfde tDCS elektrodenplaatsing gebruikt bij alle deelnemers. Het zou zo kunnen zijn dat dit niet effectief is doordat bij iedereen weer andere hersengebieden beschadigd kunnen zijn na een beroerte. Op het moment weten we nog niet hoe we tDCS kunnen toepassen bij afasie, waarbij rekening kan worden gehouden met deze variatie aan hersenschade. Toekomstig onderzoek is nodig om meer te weten over afasie en het neurologische herstel, en wanneer en hoe we tDCS op een effectieve manier mogelijk zouden kunnen toepassen als behandeling voor afasie.
Instelling en financiering
Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij het Erasmus MC en Rijndam Revalidatie.
Financiering: Erasmus MC doelmatigheidsonderzoek en de Hersenstichting.
Ook namens AfasieNet gefeliciteerd!
Contactinformatie
Kerstin Spielmann: kspielmann@rijndam.nl
