| Type onderzoek | Promotieonderozek |
| Promotoren | Prof. Ph. Scheltens; Prof. WM. van der Flier; Prof. J.C. van Swieten. |
| Co-Promotor | Dr. H. Holstege. Begeleider bij onderzoek: Dr. YAL. Pijnenburg; A. Keulen. |
| Instelling | Alzheimercentrum, VUmc Amsterdam |
| Financiereing | Stichting Diorapthe |
| Afgerond | 1-2-2016 |
Doel van dit onderzoek
Progressieve taalstoornissen, waarbij afasie het eerste en meest prominente symptoom is van een neurodegeneratieve ziekte, vallen onder primair progressieve afasie (PPA). De logopene varianten van PPA is geassocieerd met de ziekte van Alzheimer (ZvA), de semantische variant en de niet-vloeiende variant zijn geassocieerd met fronto-temporaal kwab dementie (FTD). Voor het onderscheiden van de verschillende varianten van PPA zijn klinische criteria beschikbaar. In de praktijk blijken patiënten echter sterk wisselende taalstoornissen te vertonen en is het flink lastig om deze goed te classificeren met behulp van de bestaande criteria. Het doel van ons onderzoek was om de toepasbaarheid van de bestaande klinische criteria voor primair progressieve afasie (PPA) te toetsen in PPA patiënten met de Ziekte van Alzheimer. Ook wilden wij van deze patienten de patronen van hersenatrofie op MRI scans onderzoeken.
Onderzoeksvraag
Zijn de bestaande klinische PPA criteria toepasbaar op, en voldoende onderscheidend in PPA patiënten met bewezen onderliggende Alzheimer pathologie? Is er een associatie tussen hun hersenatrofiepatronen en de verschillende taalprofielen?
Informatie over proefpersonen
Het is een retrospectief onderzoek waarbij we de klinische dossiers van een grote groep patiënten zijn doorgegaan. Deze patiënten waren allemaal op een eerder moment uitgebreid onderzocht op de polikliniek van het Alzheimer centrum, Vumc of op de polikliniek neurologie van het Erasmus medisch centrum. De screening had bestaan uit een onderzoek door de arts, afname van een neuropsychologisch onderzoek, een MRI onderzoek van de hersenen, onderzoek van het hersenvocht onderzoek en een uitgebreide taalscreening door de logopedist. Op basis van vooraf opgestelde inclusie criteria, includeerden wij uiteindelijk 22 PPA patienten met onderliggende Alzheimer pathologie.
Belangrijkste resultaten
Door de logopedist/taalpatholoog werden de taalstoornissen van deze 22 patiënten met ZvA het uitgebreid geëvalueerd en getoest met behulp van de bestaande klinische criteria voor PPA in het algemeen, en de logopene variant van PPA in het specifiek. Na deze evaluatie identificeerden wij drie verschillende taalprofielen: (I) lvPPA: 9 hadden deze typische variant van lvPPA; (II) lvPPA-uitgebreid: 8 patiënten voldeden niet alleen aan de bestaande lvPPA criteria maar vertoonden ook nog andere taalstoornissen; (III) PPA-niet classificeerbaar: 5 patiënten waren geheel niet classificeerbaar volgens de bekende criteria. De patronen van hersenatrofie die wij vonden op MRI scans van de hersenen lieten verschillende afwijkende patronen zien volgens deze indeling.
Implicaties voor de klinische praktijk
In onze studie bleken de taalstoornissen van de PPA patiënten onderliggende ziekte van Alzheimer niet geheel in te delen volgens de bestaande criteria. De heterogeniteit van de taalstoornissen in deze specifieke groep patiënten komt overeen met onze eigen klinische indruk. We adviseren om bij twijfel, laagdrempelig aanvullend onderzoek te verrichten ten einde betere duiding van de onderliggende ziekte te verkrijgen. Dit is van belang om de patiënt zo goed mogelijk te kunnen voorlichten over het ziektebeloop en om in de toekomst patiënten de correcte therapie voor te kunnen schrijven.
Conclusies
De bestaande klinische criteria zijn niet altijd toereikend in PPA patiënten met zeer heterogene taalprofielen. In deze specifieke groep patiënten zou laagdrempelig moeten worden overwogen aanvullend onderzoek te verrichten ten einde betere duiding van de onderliggende ziekte te verkrijgen.
Publicaties
“Heterogeneous language profiles in patients with primary progressive aphasia due to Alzheimer’s disease.” Published in Journal of Alzheimer’s Disease, edition February 2016.
Lees het artikel hier
